Şiir uzun ve serüvenli bir yolculuktur; lâkin, bazen yolculuk olduğu farkedilmez, bazen de ne kadar uzun sürdüğü... Kimi zaman maceraları anlaşılmaz, kimi zaman da varılmak istenen menzile ulaşıldığı... Klâsik Osmanlı şiirinin sergüzeşti, Topkapı Sarayı’nın cümle kapısı önünden başlar. Dîvanyolu’ndan âheste-beste bir yürüyüşle Haliç’e kadar gelişi üç asrı bulan şiir, Azapkapısı kıyılarında şöyle bir soluklanır. Karşıya geçmek için üççifte kayık aramakla oyalanırken cisr-i cedid de tamamlanıvermiştir. Dört a

BİNDİK BİR ALÂMETE... EDEBİYATIMIZDA OTOMOBİL FİGÜRÜNÜN BELİRİŞİ Otomobil, yaşayışımızı kökünden değiştiren büyük icatlardan biri… Hayatımızı altüst ederken hayâllerimizi, düşlerimizi, duygularımızı ve bunların kendini ifade alanı olan edebiyatı da derinden etkiledi. Elinizdeki kitap, topraklarımıza girişinden itibaren otomobilin bir figür olarak edebiyatta kendine yer açışını takip ederken, insanımızı nasıl da geri dönülmez bir şekilde kendine bağladığını göstermeye çalışıyor. Ana malzeme yine kişioğl

Yenişehirli Avni Bey, XIX. asrın en önemli şairlerinden ve en ilginç ediblerindendir. Bir bakarsınız, Yunancadan roman tercüme ediyor; bir bakarsınız, komedya telifine soyunmuş. Bazen yeni bir rejime, yeni bir insan tipine, yeni mekteplere, hatta yeni bir alfabeye hasret çeker; bazen de eskinin ıslahının mümkün olacağına aklı yatıp kocaman projeler üretir. Kekemedir; ama devrinin en akıcı şiirini söyler. Gece-gündüz sarhoş gezdiği zamanlar vardır; ama aşk-ı ilâhînin verdiği sarhoşluğu da iyi bilir. Yeniliği

Münif Paşa'nın ismi anılmadan ne fikir ve felsefe tarihimiz, ne eğitim ve kültür tarihimiz, ne de edebiyat ve matbuat tarihimiz yazılabilir. Aydınlanmacılığın, rasyonel düşüncenin ve pozitif bilginin gelişmesindeki payı ile; üç kere getirildiği Maarif Nezareti'ndeki ilerici hizmetleriyle; halk kültürünün yükseltilmesi yolunda ilk ilmî cemiyeti kurmak, ilk dergiyi neşretmek, ilk edebî-felsefî tercümeyi yapmak gibi ilkleriyle bir çığır açmışken ve döneminin önde gelen politekniklerinden biri olmuşken böylesin

Batı dillerinin çoğunda mısraın mukabilinde kullanılan kelime, aynı zamanda âyeti de karşılar; çünki, Hak kelâmı şiire benzer. Daha doğru bir söyleyişle, şiir nüzûl edeni taklide çalışır. Şair, bir yandan en yüce kelâmı örnek alarak şiir düzmeye, diğer yandan da onun kalbindeki yerini ifadeye uğraşır. Bu yüzdendir ki, şairin ledünniyat ile münasebeti bizimkine benzemez. Şair Mevlâyı zikrin, onu tefekkürün, ona taabbüdün, ona rabtolmanın en kestirme yolu diye şiiri gördükçe, yavaş yavaş kristalize olur ve

Nâmık Kemâl bir Türk büyüğümüdür? Öyle olması, büyük Türk şairi unvanını kazanmanın da teminâtı mıdır? Kişi ne kadar büyürse, şairliği de o kadar büyür mü? Kemâl'in heybetli ismi şiirinin önünü kapattığı için, aslında metni görmüyor ve görmeden hüküm veriyor olabilir miyiz? Şair Kemâl Bey etiketinden Kemâl Hey ismini bir yana itelemeyi başarabilseydik, geriye kalan şair ve şiiri hakkında vereceğimiz teshiller şimdikilerle aynı olur muydu? Siyasî geçmişini, çileli ömrünü, efsanevî şahsiyetini, hattâ adı etra

Teorik çalışmalar yapmak, bulanık suda balık avlamaya benzer. Bilmediğiniz bir denizde, çok da tanımadığınız balıkların peşinde iseniz, dikkat! Büyük balık hevesi, size harîtası çıkarılmamış denizlerin tehlikesini unutturmasın. Sık sık iskandil edin ki, şapa oturmayasınız. Hele bir de teorik çalışmanızı semantik ve etimolojik bir temele yerleştirmek niyetinde iseniz, bilin ki, sizi bekleyen mechûl denizlerde, zifirî bir gecenin karanlığında seyredeceksiniz. Yola çıkmadan, kandilinizin yağını kontrol ed

Küçükken kızlarla seksek oynamayı kendime yakıştıramadığımı, fakat biraz da hasetle kenardan oyunlarını seyrettiğimi hatırlıyorum. Uygun bulduğum oyun Seke seke ben geldim diye başlayanıydı; onda da hiç seken ve seçen olamadım. Oysa, bizim takımın başına bir kerecik beni seçelerdi, arkadaşlarımı nasıl da eğlendirecektim. -Seke seke ben geldim! -Hoş geldin, safa geldin. Ne istiyorsun? -Anam temizlik yaptı, yüreği yanmış; soğuk bir karpuz istiyorum. -Seç seçebildiğini... İzni koparınca, seke seke çocuklara yö

Küçükken kızlarla seksek oynamayı kendime yakıştıramadığımı, fakat biraz da hasetle kenardan oyunlarını seyrettiğimi hatırlıyorum. Uygun bulduğum oyun Seke seke ben geldim diye başlayanıydı; onda da hiç seken ve seçen olamadım. Oysa, bizim takımın başına bir kerecik beni seçelerdi, arkadaşlarımı nasıl da eğlendirecektim. Seke seke ben geldim! Hoş geldin, safâ geldin. Ne istiyorsun? Anam temizlik yaptı, yüreği yanmış; soğuk bir karpuz istiyorum. Seç seçebildiğini... İzni koparınca, seke seke çocuklara

Şiir uzun ve serüvenli bir yolculuktur; lâkin, bazen yolculuk olduğu farkedilmez, bazen de ne kadar uzun sürdüğü... Kimi zaman maceraları anlaşılmaz, kimi zaman da varılmak istenen menzile ulaşıldığı... Klâsik Osmanlı şiirinin sergüzeşti, Topkapı Sarayı´nın cümle kapısı önünden başlar. Dîvanyolu´ndan âheste-beste bir yürüyüşle Haliç´e kadar gelişi üç asrı bulan şiir, Azapkapısı kıyılarında şöyle bir soluklanır. Karşıya geçmek için üççifte kayık aramakla oyalanırken cisr-i cedid de tamamlanıvermiştir. Dört a

Siyasi rüya, önceden tabir edilmiş; tenkit, tefsir ve tercihi çoktan yapılmış konuların teyidi için yazılır. O kabul ve retlerin, istek ve nefretlerin, ütopi ve hayallerin sonucudur. Bu sebepledir ki, rüyalar bir milletin, bir grubun yahut tek başına kalmış bir aydının sosyal ve politik seçilerini gösterirken, aynı zamanda da -farkında olarak veya olmadan- edebi, tarihi, milli, harsi tercihlerini ve tercih isteklerini ortaya koyar. Bu özellikleri göz önünde bulundurarak -tıpkı psikoanalistlerin rüyalardan h