Modern İslâm düşüncesi üzerine kafa yoranların modernleşmenin fikri zeminine yerleştirdiği unsurlardan birisi hiç şüphesiz Vehhâbî hareketidir. Bu hareket İslâm dünyasında ve Türkiye?de umumiyetle, Vehhâbîliği dinî tecdit hareketi olarak değerlendiren Batılıların bakışaçılarına bağlı kalınarak ele alınmış, Osmanlı müelliflerinin görüş zaviyeleri ise paranteze alınarak görmezden gelinmiştir. Halbuki İslâm dünyasındaki modernleşme hâdisesini etraflı bir şekilde değerlendirerek tanımlayabilmek için Osmanlıları

Türkiye?de sosyal ve siyasî hadiselerin yorumlanmasında din unsuruna önem atfeden akademisyenlerden biri olarak Şerif Mardin?in Nakşibendîlikle alakalı kaleme aldığı yazılar bir bütünlük içinde tetkik edilerek çapraz okumalara tabi tutulduğunda ortaya çıkan manzara hiç de içaçıcı değildir. Ona göre mazide ve halihazırda (hatta gelecekte de) Türkiye?yi hem yapan hem yıkan, aslî unsurlarından biri; 1950?lerden önce derinlerde, 50?leri müteakiben de görünürde akan Nakşîliktir. Osmanlıyı ve din meselesini henüz