Türk ve Ermeni, asırlardan beri birlikte yaşayan iki millet, artık dostluklarına nihayet vereceklerdi. Osmanlı ordusunun bozukluğu iki millet arasında geniş bir uçurum açmıştı. Halk üzerinde zâlimâne ve gaddarâne bir nüfuz icra eden hükûmet Türkleri bîzar ettiği gibi Ermenilerde de hürriyet ve istihlâs arzuları uyandırmıştı. Bu arzuları en ziyade takviye eden Ermeni komiteleriydi. Komiteler, Ermenilerin saadetini bombadan ve kıtalden ziyade sulhen de temin edebilirlerdi; fakat onlar hırslarının tatmini için

Haçlı Seferlerinin birçok sonuçları olmuştur. Ahmet Refik’in bahsettiği bazı askeri ve sosyal sonuçlar dikkat çekicidir. Bunlardan Hospitalier Tarikatı’nın 1113’te Kudüs’te, Töton (Teutonique) Tarikatı’nın 1128 yılında Akkâ’da, Templiers Tarikatı’nın 1118’de Kudüs Kralı’na bağlı şövalyeler arasında kurulduğunu görmekteyiz. Bu askeri tarikatlar Haçlıların Ortadoğu’daki askeri varlığı sona erince (1291), Avrupa’ya dönüp faaliyetlerine orada devam ettiler. Sen Jan Şövalyeleri, Malta Şövalyeleri adı altında son